Charakterystyka środków trwałych

Środki trwałe to rzeczowe aktywa trwałe, które spełniają następujące kryteria:

  • przewidywany okres ich użyteczności przekracza 1 rok
  • są zdatne i kompletne do użytku
  • są przeznaczone na potrzeby jednostki

W ich skład wchodzą nieruchomości (a wśród nich znajdują się grunty, lokale, budynki, prawo wieczystego użytkowania gruntu, budowle, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego i spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego), maszyny, środki transportu, urządzenia, ulepszenia w obcych środkach trwałych, a także inwentarz żywy. Ustawa o rachunkowości wyróżnia dodatkowo w rzeczowych aktywach trwałych taki składnik majątku jak środki trwałe w budowie. Są to środki trwałe w okresie ich budowy, montażu czy ulepszenia istniejącego już środka trwałego.

Środki trwałe obowiązkowo trzeba ująć w ewidencji księgowej i dokonywać ich odpisów amortyzacyjnych w sytuacji, gdy ich wartość początkowa przekracza 3500 zł. Natomiast w przypadku, gdy ich wartość jest niższa, możemy w miesiącu przekazania do użytkowania, zaliczyć je jednorazowo do kosztów uzyskania przychodu.

Środki trwałe można nabyć na różne sposoby, np. zakupić, otrzymać w spadku lub darowiźnie, wytworzyć we własnym zakresie. Jak więc ustalić ich wartość początkową? Istnieje kilka metod wyceny:

  • według ceny zakupu (cena jaką zapłaciliśmy za środek trwały, pomniejszona o wartość rabatów, upustów, bonifikat, a uwzględniająca podatek VAT)
  • według ceny nabycia (cena zakupu plus dodatkowe koszty, jakie ponieśliśmy przy zakupie, np. transport, instalacja, montaż, szkolenia czy załadunek)
  • według kosztu wytworzenia (wliczamy do nich koszty bezpośrednie takie jak prace badawcze, wynagrodzenia dla pracowników budowy, badania geodezyjne, a także koszty pośrednie czyli na przykład odsetki od kredytu zaciągniętego w celu pokrycia kosztów budowy, koszty zarządu odpowiedzialnego za budowę itd.)
  • według wartości rynkowej (czyli wartości podobnego lub takiego samego składnika, który można nabyć za daną cenę w danym miejscu i czasie)
  • według wartości godziwej (czyli wartość po jakiej dwie dobrze poinformowane strony mogą zawrzeć transakcję na prawach transakcji rynkowej)